انواع فن تاسیساتی از پرکاربردترین دستگاههای به کار رفته در مراکز مختلف تجاری و صنعتی هستند. بدون شک شما نیز فنهای تاسیساتی را در ساختمانهای تولیدی و صنعتی مشاهده کردهاید. در واقع امروزه انواع فنهای تاسیساتی جزء جدایی ناپذیر در پیشبرد فرآیندهای تولیدی و صنعتی به شمار میآید. انواع فنهای تاسیساتی کاربردهای بسیاری در موقعیتهای مختلف دارند. به عنوان مثال از فنهای تاسیساتی میتوان به منظور ایجاد جریان هوا به منظور پیشبرد فرآیندهای تولیدی، برای تامین تهویه هوا و سرمایش، فرایند خشک سازی و … بهره برد.
برای اینکه بتوانید یک سیستم تهویه هوای موثر داشته باشید، باید فن مناسبی را انتخاب کنید. در واقع فنی که انتخاب میکنید باید با شرایط و نیازهای محل کار مورد نظر شما همخوانی داشته باشد. برای مثال هنگام انتخاب فن تاسیساتی باید در نظر داشته باشید که اندازه فن با مساحت ساختمانی که میخواهید در آن از فن استفاده مطابقت داشته باشد. همچنین لازم است که فن توان و قدرت کافی برای ایجاد جریان هوا با سرعت مناسب را داشته باشد تا بتواند به صورت مناسب به جذب آلایندههای موجود در فضای داخلی ساختمان، مکش آنها از طریق هود و انتقال آنها از طریق سیستم کانال و در نهایت خارج کردنشان از خروجی اگزوز به فضای خارجی ساختمان کمک کند. با توجه به اینکه امروزه انواع فنهای تاسیساتی در طرحها و مدلهای مختلف ساخته میشوند و ویژگیهای منحصر به فرد خود را دارند، در این نوشته شما را با انواع فن تاسیساتی و ویژگیهای آنها آشنا میکنیم. کسب اطلاعات کافی در مورد انواع فن تاسیساتی موجب میشود تا بتوانید سیستم مناسبی را برای محل مورد نظر خود انتخاب کنید و با مصرف کمترین میزان انرژی اهداف تولیدی و صنعتی خود را به خوبی به پیش ببرید.
انواع فن تاسیساتی را میتوان با توجه به ساختار و فناوری به کار رفته در طراحی آنها به ۲ نوع اصلی تقسیمبندی کرد. فنهای تاسیساتی شامل فنهای محوری یا همان فنهای آکسیال و فنهای گریز از مرکز یا فنهای سانتریفیوژی میشوند. هر کدام از انواع این فنهای تاسیساتی دارای ویژگیها و کاربردهای منحصر به فرد خود هستند و در موقعیتهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. لازم است به این نکته توجه داشته باشید که به کارگیری فن مناسب در موقعیت مورد نظر نقش بسیار مهمی در ایجاد جریان هوای مناسب و در نتیجه بهبود بازده تولیدی خواهد داشت. ظاهر ساختاری فنهای محوری یا فنهای آکسیال شبیه به پروانه است. این نوع از فنها هوا را به صورت مستقیم از طریق فن میکشند. فنهای گریز از مرکز که به عنوان فنهای سانتریفیوژی نیز شناخته میشوند، دارای ساختار قفسه شکلی هستند. این نوع فنها ابتدا هوا را به مرکز فن کشیده و سپس آن را با زاویه ۹۰ درجه به سمت بیرون انتقال میدهند.
در ادامه مطلب شما را با انواع اصلی فنهای تاسیساتی یعنی فنهای محوری و فنهای گریز از مرکز و ویژگیهای هر کدام از آنها آشنا میکنیم.
فنهای محوری یا فنهای پروانهای که نام تخصصی آنها فنهای آکسیال است، یکی از پرکاربردترین انواع فن تاسیساتی به شمار میآیند. فنهای محوری خود دارای انواع مختلفی هستند و با توجه به کاربری مورد نظر در طرحها و مدلهای مختلف ساخته میشوند. انواع اصلی فنهای محوری را میتوان به فنهای پروانهای، فنهای تیوپی و فنهای واناکسیال تقسیم بندی کرد. از فنهای پروانهای بیشتر برای تامین تهویه و خنک کنندگی هوا استفاده میشود. این نوع از فنهای محوری اغلب روی دیوار یا سقف ساختمان نصب میشوند.
یکی از مزیتهای فنهای دیواری و سقفی این است که فضای مفید ساختمان را اشغال نمیکنند و به همین جهت برای به کارگیری در آن دسته از محیطهای تجاری و صنعتی که با مشکل فضا روبرو هستند، روش مناسبی برای تامین تهویه هوا به شمار میآیند. از فنهای پروانهای محوری همچنین در ساخت موتور خودرو یا پنکههای ایستاده استفاده میشود.
در مورد ویژگی بارز فن پروانهای باید گفت که در صورتی که در طی فرایند مقاومت کمی وجود داشته باشند، این فن میتواند مقدار زیادی هوا را جابهجا کرده و جریان هوایی با حجم بالا را تولید کند. باید گفت که فنهای محوری پروانهای توانایی بالایی در مکش هوا ندارند. به همین دلیل این نوع فنها جهت استفاده به عنوان فنهای اگزوز یا فنهای خروجی گزینه مناسبی نیستند.
فنهای تیوپی و فنهای واناکسیال از فنهایی هستند که بیشتر برای قرار گرفتن در سیستم کانال کشی طراحی و ساخته شدهاند. این نوع از فنها معمولاً کاربردهای محدودی دارند. از فنهای تیوبی و فنهای وانکسیال محوری بیشتر برای تهویه و تامین هوای پاک استفاده میشود. برای مثال این نوع از فنها اغلب در مجاری خروجی و اگزوز سیستم کانال کشی که از سقف عبور میکند، به کار برده میشوند.
فنهای گریز از مرکز یا فنهای سانتریفیوژی یکی دیگر از انواع اصلی فنهای تاسیساتی و صنعتی هستند. فنهای گریز از مرکز نیز براساس نوع تیغه به چند دسته تقسیم میشوند. ۳ نوع اصلی تیغههای به کار رفته در ساخت فنهای گریز از مرکز عبارت هستند از: تیغههای منحنی متمایل به جلو، تیغههای منحنی متمایل به عقب و تیغههای شعاعی مستقیم. طراحی و ساختار تیغههای فن گریز از مرکز نقش بسیار مهمی در تولید جریان هوا و فشار آن دارد. باید اضافه کرد که این نوع از فنها دارای کاربردهای بسیاری در ساخت لوازم و تجهیزات برقی هستند.
همچنین از انواع فنهای گریز از مرکز استفادههای بسیاری در مراکز تجاری و صنعتی میشود. به عنوان مثال فنهای موجود در سیستم کوره، دستگاه جاروبرقی و سشوار نمونههایی از فنهای سانتریفیوژی هستند. باید گفت که فنهای گریز از مرکز این قابلیت را دارند که در برابر مقاومت بالا به کار گرفته شوند. معمولاً در سیستمهای تهویه هوا از فنهای سانتریفیوژی در محل اگزوز یا خروجی دستگاه استفاده میشود. این دسته از فنهای گریز از مرکز که دارای تیغههای شعاعی ناهموار هستند، بهترین روش به منظور تخلیه و دور کردن مقدار زیادی از گرد و غبار و ذرات معلق در هوا به شمار میآیند. چرا که این نوع از فنها مقاومت بالایی در برابر گرد و غبار دارند و حضور گرد و غبار و ذرات معلق در هوا ساییده نمیشوند.
با توجه به اینکه امروزه انواع فن تاسیساتی توسط شرکتها و کارخانههای مختلف ساخته میشوند، در صورت مراجعه به بازار برای خرید فن تاسیساتی با گزینههای بسیاری روبرو خواهید شد. اگر قصد دارید که از فن در فرآیندهای پیچیدهتر استفاده کنید، انتخاب فن تاسیساتی میتواند کمی مشکل باشد. در این شرایط بهتر است که از یک فرد متخصص که تجربه و علم کافی در زمینه سیستمهای تهویه و فنهای تجاری و صنعتی دارد، کمک بگیرید. با این حال چند نکته وجود دارد که آشنایی با آنها به شما کمک میکند تا هنگام خرید فن انتخاب بهتری انجام دهید.
در ادامه مطلب شما را با نکات مهم در مورد انتخاب صحیح فن تاسیساتی مناسب آشنا میکنیم.
هنگامی که میخواهید فن تأسیساتی را انتخاب کنید، باید به این نکته توجه داشته باشید که در چه موقعیت و شرایطی میخواهید از فن استفاده نمایید. اگر هوای خروجی از فن حاوی مقدار کمی دود یا گرد و غبار باشد، باید یک فن گریز از مرکز، یا یک فن محوری تیغههای منحنی متمایل به عقب انتخاب کنید.
اگر هوای خروجی حاوی گرد و غبار سبک، دود، یا رطوبت باشد، انتخاب یک فن گریز از مرکز شیبدار یا شعاعی ترجیح داده میشود.
اگر بار ذرات هنگام جابجایی مواد یا در هوای خروجی زیاد باشد، استفاده از یک فن سانتریفیوژی شعاعی توصیه میگردد.
اگر هوای خروجی حاوی مواد منفجره یا قابل اشتعال باشد، به فنی نیاز خواهید داشت که دارای ساختار مقاوم در برابر جرقه بوده و موتور آن ضد انفجار باشد. در این شرایط حتماً باید فنی را انتخاب کنید که مطابق با استانداردهای ایمنی برای به کارگیری در شرایط مورد نظر شما باشد.
اگر هوای خروجی از فن دارای آلایندههای خورنده باشد، لازم خواهد بود از فنی استفاده کنید که دارای پوشش محافظ ساخته شده از مواد خاص باشد. فنهایی که برای به کارگیری در این موقعیتها طراحی و ساخته میشوند معمولاً از جنس فایبر گلاس هستند یا مواد به کار رفته در ساخت آنها از جنسی است که خاصیت ضد زنگ زدگی و ضد خورندگی دارند.
هنگام انتخاب و خرید فن تاسیساتی باید به این نکته توجه داشته باشید که آن دسته از فنهایی که هوای خروجی با دمای بالا را کنترل میکنند، باید مقاومت کافی برای قرار گرفتن در دماهای بالا را داشته باشند. به همین منظور در ساخت این نوع از فنها از مواد و قطعات مقاوم در برابر حرارت بالا استفاده میشود.
یکی دیگر از نکات مهمی که هنگام انتخاب و خرید فن تاسیساتی باید به آن توجه داشته باشید، ظرفیت یا توان فن و محدودیتهای فیزیکی آن است. توصیه میشود که به مواردی مانند میزان مقاومت سیستم اگزوز که فن باید بر آن غلبه کند و کارایی فن دقت کافی داشته باشید. از جمله خصوصیات فیزیکی که هنگام خریداری فن باید به آن دقت کنید به شرح زیر هستند:
اندازه فن باید بر اساس شرایط و موقعیت محیطی که قرار است فن در آن به کار برده شود، انتخاب گردد. همچنین اندازه پورت ورودی فن و سهولت نگهداری آن نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. نگهداری و به کارگیری صحیح فنهای صنعتی نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح و بهبود بازده آنها دارد. به همین دلیل لازم است که در بازههای زمانی منظم نسبت به نظافت، سرویس دهی و بررسی عملکرد صحیح آنها اقدام نمایید. از این رو توصیه میشود فنی را انتخاب کنید که تا حد امکان شیوه نگهداری آسانی داشته باشد. توجه داشته باشید که ممکن است فنی دارای بازده بسیار بالا و عملکرد خوبی باشد، اما متناسب با فضای فیزیکی که قرار است در آن به کار گرفته شود، نباشد.
به این نکته دقت کنید که موتور فنهای بستهبندی شده، توسط شرکت سازنده نصب شده و در جای خود قرار میگیرد. این در حالی است که در فنهای بزرگتر، موتور به صورت جداگانه نصب میشود. در این گونه فنها ممکن است موتور به صورت مستقیم به فن وصل شود یا به صورت غیر مستقیم توسط یک درایو تسمه متصل گردد.
فنهای دایرکت درایو یا فنهایی که موتور آنها به صورت مستقیم نصب میشود، به صورت جمع و جورتری مونتاژ میشوند. معمولاً این نوع از فنها سرعت ثابتی دارند. در فنهای دایرکت درایو سرعت فن محدود به سرعت موتور موجود خواهد بود و توان ظرفیت فن توسط سازنده تعیین میشود.
فنهایی که موتور آنها به واسطه تسمه متصل میشود، انعطاف پذیری بیشتری در تنظیم سرعت فن را ارائه میدهند. در این گونه فنها میتوان سرعت را با تغییر نسبت درایو تنظیم کرد. قابلیت تنظیم سرعت ممکن است در برخی از کاربردها بسیار مهم باشد. به عنوان مثال در برخی از فرایندها نیاز به تغییرات در ظرفیت سیستم یا فشار، مورد نیاز است. به طور کلی هنگام خرید فن بهتر است سیستمی را انتخاب کنید که چند سرعته باشد یا قابلیت تنظیم و کنترل سرعت را داشته باشد.
از مهمترین مواردی که باید به آن توجه کافی داشته باشید، ایمنی فن تاسیساتی است. به خصوص در فنهای بزرگ که تیغههای بزرگی دارند، ایمنی فن اهمیت بسیاری دارد. وجود حفاظهای ایمنی برای تمام قسمتهای پر خطر فن مانند ورودی، خروجی، شفت، درایو و دربهای پاکسازی فن الزامی است. باید به این نکته توجه داشته باشید که عدم رعایت نکات ایمنی ممکن است باعث قطع عضو و وارد آمدن خسارتهای جانی شود. همچنین ساختار و خصوصیات فیزیکی فن باید با فرآیندی که قرار است فن در آن به کار برده شود مطابقت داشته باشد و فن در برابر شرایط مورد نظر مقاومت و دوام کافی داشته باشد.
در صورتی که در مورد انواع فن تاسیساتی و سیستمهای تهویه هوای تجاری سوالی برای شما ایجاد شده است میتوانید آن را مطرح کرده و از راهنماییهای مشاوران و کارشناسان ما بهرهمند شوید. همچنین اگر نکته یا نظری در این مورد دارید خوشحال میشویم که آن بیان کنید. امیدواریم که مطالب و نکات مرتبط با آشنایی با انواع فن تاسیساتی برای شما مفید واقع شده باشد.
منبع: ccohs